Klopt het wat er in de media wordt geschreven? En wat kun je doen als je de tekenen van een naderende Burn-out herkent bij je mensen? In dit interview geeft bedrijfsarts Jan van Vlerken zijn mening.
Wat zijn de ontwikkelingen binnen Burn-Out , stijgt dit zo exponentieel als beweerd wordt in de media?
Van Vlerken: "Nee. De macht van de media moeten we niet onderschatten. Corona en de Coronamaatregelen zijn voor een aantal mensen een heftig life-event en daarbij kun je een toename van Burn-outs verwachten. Echter, wanneer je het anders zou brengen kun je ook gedrag positief beïnvloeden en minder uitval realiseren. Tegelijkertijd leven we in een maatschappij die er op gericht is dat we steeds meer perfectionisme nastreven. Dan kan het resultaat zijn dat je je energie steekt in onhaalbare doelen en daardoor eerder uitvalt."
Kan iedereen een burn-out krijgen?
"Bepaalde persoonskenmerken zorgen voor een hoger risico. Dat zijn perfectionisme, een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, te laat grenzen stellen en te lang doorgaan met iets wat teveel energie kost. Ze krijgen een schuldgevoel als iets niet lukt. Een gevolg van de moderne maatschappij is ook dat dit soort mensen teveel ballen in de lucht proberen te houden.
Verder spelen leeftijd en geslacht ook een rol, omdat het in bepaalde fasen veel energie kost om alles voor elkaar te krijgen. Denk daarbij aan vrouwen tot een jaar of 45. Die zijn druk met werk, school, sport, gezin, kinderen, huishouden, zorgtaken etc. Bij mannen komt het ook voor, maar dan heb je het meer over de persoonskenmerken dan over de bijkomende taken."
Wat zijn de klachten bij een burn-out?
"Feitelijk zijn de klachten een uiting voor jou als persoon dat je overbelast bent. Dat is het gevolg van een verstoorde energiebalans; je houdt steeds minder energie over. Mentaal kun je bijvoorbeeld reageren met verminderde concentratie. Je kunt je taken niet goed kunt afronden. Je lontje wordt korter. Je wordt emotioneel instabieler. Gelijktijdige prikkels kun je minder goed aan. Je kunt ook lichamelijke klachten krijgen zoals darmklachten, spier- en gewrichtspijn, hoofdpijn, huidproblemen en dit is allemaal het gevolg van de disbalans. Je lichaam kan fysiek reageren op mentale problematiek, die twee kun je niet los van elkaar zien."
Wat kun je als leidinggevende doen als je de tekenen van een naderende Burn-out herkent bij je medewerker?
"Maak het bespreekbaar. Via de normale feedback methode. Ik, ik, jij, wij. Ik zie aan jou dat (je beschrijft een feit). Ik maak me daar zorgen over. Kun jij je dat voorstellen? Hoe kunnen wij dat samen oplossen? Leidinggevenden vinden het moeilijk om met iemand dat gesprek aan te gaan, vooral als het niet per se over het werk zelf gaat. Je wilt als werkgever wel dat alles weer normaal wordt, maar als je daar niet over praat, lukt het zeker niet.
Wat bedoelen ze met een corona-burn-out?
"Als je Corona hebt, heb je minder energie. Dat kan invloed hebben op al eerder bestaande pre- burn-out klachten. Maar als je jezelf de hele tijd druk maakt over alles rondom Corona, en je daar veel energie aan kwijt raakt, dan heeft dat zeker ook een invloed op je energiebalans. Daarop wordt in de media veel op ingespeeld. Er zijn ook berichten die een toename van burn-out door Corona weer tegenspreken dus dat is behoorlijk verwarrend.
Eigenlijk moet je je focus, als je dit bij jezelf herkent, verleggen van Corona naar andere zaken. Laat Corona niet je leven ontwrichten. Pas het zo goed mogelijk in je normale leven in. Als je kijkt hoeveel mensen in Nederland hieraan zijn overleden dan is er een beperkte groep die hier last van heeft en de overige 99% moet zich een weg zien te vinden in de maatregelen van de overheid. Er zijn natuurlijk schrijnende gevallen, dat klopt, en er zijn ook veel mensen overleden in de categorie 80/90 jaar en dan is de impact natuurlijk anders dan als het jouw partner of kind is. Of een directe collega."
Hoe krijg je een burn-out, kun je iets over de oorzaak zeggen?
De oorzaak ligt altijd in een te grote hoeveelheid energievretende gebeurtenissen, die tegelijk (of te kort na elkaar) spelen. Vergelijk het met domino steentjes die niet naast elkaar staan, maar met een torentje van domino steentjes die dus op elkaar gestapeld zijn. Als er een life-event is of is geweest waarvan je nog bezig bent met herstellen, en er komen meer life-events, dan stapelen de problemen zich op. Dit kan een te zware belasting worden. Qua oorzaak kan het iets op het werk zijn én iets in de privé sfeer bijvoorbeeld. De één gaat er dan goed mee om en de ander kan het er niet meer bij hebben. En cruciaal daarbij zijn bovengenoemde persoonskenmerken.
Hoe komt het dat de ene medewerker sneller weer in het zadel zit, dan de ander?
Dat hangt af van de oorzaken en de beïnvloedbaarheid daarvan. Je moet gaan onderzoeken waardoor de burn-out concreet wordt veroorzaakt. Want er kunnen vele redenen zijn. De zoektocht begint bij een lijst maken van welke bordjes je allemaal hoog aan het houden bent. En vervolgens hoeveel energie elk bordje kost. En hoe je daarop invloed kan hebben. Dat is wat de balanscoaches ook doen bij Qragt.
De snelheid van het herstel hangt daarna met name af van het antwoord op de volgende vragen:
Wat zijn beproefde methodes om uit de burn-out te komen?
'Medewerkers met burn-out klachten verwijzen we vaker naar coaches ten opzichte van psychologen. De herziene richtlijn psychische klachten (2017) gaat ook meer de kant op van coaching dan psychologische interventies.
Coaching is wat mij betreft een zinvol instrument. Een coach zegt dan bijvoorbeeld: ‘kijk even terug, hoe is het nu, hoeveel bordjes heb je, en wat ga je eraan doen?’ en brengt de mensen in beweging. Als ze daarbij beter naar hun gevoel leren luisteren helpt dat erg mee. Dan kun je er sneller uit komen, sneller in balans zijn, word je gezonder. Lichaamsgerichte therapie is daarom wat mij betreft een zinvolle methode (d.w.z. een stukje bewustwording van een situatie via het lichaam, red.)."
Hoe verloopt het herstellen van burnout?
"Als je kijkt naar de richtlijn, dan zou een burn-out een half jaar duren maar dat is in de praktijk niet altijd zo. Althans, zo is onze ervaring. Die richtlijn is hooguit haalbaar wanneer er op de juiste manier wordt naar de oplossing wordt toebewogen. Daarom zoeken wij constant samen met de werknemers (en werkgevers) naar mogelijkheden om belemmeringen op te lossen. We bevragen meteen na een ziekmelding of er een werkgerelateerde component is. Als dat zo is, dan benoemen we het oplossen daarvan als essentieel onderdeel van de route naar werkhervatting. Werk is bijna altijd een onderdeel van het ontstaan van de burn-out. Nieuw punt in de aanpak nu is dat er elke 4/5 weken contact is met de werkgever. Die krijg dus ook een rol in het oplossen van de burn-out. Wat verder meehelpt aan het herstel is een activerende verzuimbegeleiding door coaching in de vorm van motiverende en oplossingsgerichte gespreksvoering. Daar trainen wij ook onze verzuimmanagers op. Bijvoorbeeld een spiegel voorhouden aan mensen. Dat helpt mogelijk mee om mensen in beweging te krijgen. We zijn wat dat betreft vooruitstrevend. Weg van diagnoses (het medische), maar toe naar het ‘waar sta je nu’ en activeren. Bekijken waar je invloed op kunt uitoefenen. Je moet toe naar een voor die persoon haalbaar evenwicht. Een balans tussen belasting en belastbaarheid."
Heb je tenslotte nog tips?
"Als je als werkgever ziet dat iemand minder functioneert, ga er dan over in gesprek. Probeer niet kritisch te zijn maar te helpen, te zoeken naar oplossingen en als je het niet meer weet, neem dan contact met Capability op."
