Overbelasting voorkomen en geen productiviteit inleveren?

Als bedrijfsarts bevindt Aukje Huurman zich dagelijks in het spanningsveld tussen gezondheid en productiviteit. Organisaties willen graag medewerkers die inzetbaar zijn. Medewerkers willen graag werken, maar wel zonder eraan onderdoor te gaan. De kunst is om een balans te vinden waarin beide belangen samenkomen. Want: wie investeert in welzijn, wint op lange termijn ook aan productiviteit.

Overbelasting: het sluimerende risico in elke organisatie

“Steeds vaker zie ik medewerkers uitvallen door overbelasting. Niet omdat ze niet willen werken, maar omdat het simpelweg te veel is geworden,” vertelt Aukje. “Werkdruk, verantwoordelijkheden, privéproblemen; het stapelt zich op. En als iemand uitvalt, komt dat werk bij collega’s terecht, waardoor de druk daar oploopt en overbelasting zich als een olievlek verspreidt. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van overbelasting en verzuim.”

Toch wordt er in veel organisaties pas laat aan de bel getrokken. Signalen van stress of vermoeidheid worden gemist of genegeerd, medewerkers durven zich niet uit te spreken uit angst om promotiekansen te missen of een tijdelijk contract niet verlengd zien worden. En als je als leidinggevende de signalen wél opvangt, is het lastig om het gesprek aan te gaan zonder oordeel of schroom. Aukje: “Dat taboe maakt open communicatie lastig, terwijl precies dát de sleutel is. Dat begint met de cultuur binnen een organisatie.”

Productiviteit behouden? Begin bij preventie

Voorkomen is beter dan genezen. “Een cliché dat écht waar is,” licht Aukje toe. “Gelukkig zijn er talloze manieren om overbelasting te voorkomen zonder dat de productiviteit lijdt. Sterker nog: op de lange termijn win je er alleen maar mee.”

Een aantal concrete voorbeelden:

• Voer preventieve gesprekken met medewerkers, vóórdat het misgaat. Denk aan het preventief spreekuur bij de bedrijfsarts. Dit is er niet alleen voor mensen met klachten, maar juist om overbelasting te signaleren en te voorkomen. Maak dit laagdrempelig en bekend.
• Zorg voor praktische interventies. Laat bijvoorbeeld een werkplekonderzoek uitvoeren of schakel een bedrijfsfysiotherapeut in. Zo voorkom je fysieke klachten die anders tot langdurige uitval leiden.
• Stimuleer coaching en mentale ondersteuning. Bedrijfsmaatschappelijk werk, mindfulness, timemanagement; het zijn effectieve tools om mentale overbelasting terug te dringen.
• Wees alert op signalen: vaker kort verzuim, fouten, conflicten of juist teruggetrokken gedrag. Ga dan het gesprek aan. “Wat speelt er? Wat kunnen wij voor jou betekenen?” Alleen al die vraag kan het verschil maken.

Van kostenpost naar strategische keuze

Aukje vertelt: “Ik merk dat sommige werkgevers best bereid zijn om in preventie te investeren, zolang het financieel goed gaat. Maar zodra de druk toeneemt, sneuvelen juist deze initiatieven als eerste. En dat is jammer, want duurzame inzetbaarheid zou juist als strategisch speerpunt moeten worden gezien.”

Ziekteverzuim door psychische klachten is goed voor bijna de helft van het totale verzuim. “Dat is niet alleen menselijk leed, maar ook een flinke kostenpost. Investeer je aan de voorkant in mentale gezondheid? Dan bespaar je aan de achterkant aanzienlijk op verzuimkosten. Het zou eigenlijk een KPI moeten zijn: mentale gezondheid als maatstaf voor goed werkgeverschap.”

Werk aan een mensgerichte organisatie

Wil je als organisatie toekomstbestendig zijn? Dan is de oplossing simpel: investeer in mensen. Niet omdat het moet van de arbodienst, maar omdat je oprecht wilt dat medewerkers zich goed voelen. Want mensen die goed in hun vel zitten, presteren beter. Ze zijn loyaler, flexibeler en brengen positieve energie mee.

“Een mooi voorbeeld is een vervoersbedrijf waar medewerkers zware karren moesten trekken. Na een simpel werkplekonderzoek bleken de wieltjes het probleem. Nieuwe wielen, minder fysieke klachten; probleem opgelost. Zo simpel kan het zijn.

Maar het begint bij de juiste mentaliteit. De gedachte dat werknemers ‘niet moeten zeuren’ of ‘gewoon hun werk moeten doen zoals vroeger’, werkt niet meer. De arbeidsmarkt is veranderd. Wie zich daar niet op aanpast, raakt mensen kwijt. En zonder mensen, geen organisatie.”

Zet mentale gezondheid structureel op de agenda

Een mensgerichte organisatie is geen luxe, maar bittere noodzaak. “Als bedrijfsarts zie ik dagelijks de gevolgen van overbelasting, maar ik zie ook de successen van organisaties die het anders aanpakken. Investeer in je mensen. Niet omdat het moet, maar omdat je wil dat ze het goed hebben. Dáár begint het. Medewerkers die zich gewaardeerd voelen, blijven verbonden, worden minder snel ziek en presteren beter. Dáár win je als organisatie op de lange termijn het meest mee.”

Maak mentale gezondheid en een mensgerichte aanpak onderdeel van je strategie. Want dat helpt je organisatie duurzaam te blijven draaien, zonder dat het je mensen (of productiviteit) kost.