De overgang op het werk? Tijd om het taboe te doorbreken

In werkend Nederland is er steeds meer aandacht voor thema’s als werkgeluk, duurzame inzetbaarheid en vitaal ouder worden. Maar dan moet er óók ruimte zijn voor de overgang. Een levensfase waar de helft van de bevolking vroeg of laat mee te maken krijgt en dus ook een grote groep werkende vrouwen. Toch blijft het op de werkvloer vaak een blinde vlek.

“Soms denken vrouwen dat ze gek aan het worden zijn,” vertelt bedrijfsarts Aukje.
“Ze herkennen zichzelf niet meer: prikkelbaar, vergeetachtig, emotioneel. En op het werk lopen ze vast. Maar niemand durft het te benoemen: de overgang.” Lees in dit artikel alles over werken in de overgang.

Een vergeten thema met grote impact

“Er rust nog altijd een taboe op,” zegt Aukje. “De oude gedachte was: kiezen op elkaar en niet zeuren. Het hoort er nu eenmaal bij. Maar de overgang kan een verwoestende impact hebben op het lijf én hoofd van een vrouw.” Gelukkig is er de afgelopen jaren meer aandacht gekomen voor vrouwen en alles wat daarbij komt kijken: van menstruatie tot zwangerschap en nu ook steeds vaker: de overgang. In een tijd waarin vitaliteit en duurzame inzetbaarheid hoog op de agenda staan, verdient ook de overgang structureel aandacht als volwaardig onderdeel van gezond werken.

Veelvoorkomende klachten zijn:

• Opvliegers en nachtelijk zweten
• Vermoeidheid en slaapproblemen
• Prikkelbaarheid, angst of somberheid
• Spier- en gewrichtspijn
• Vergeetachtigheid en concentratieproblemen

“En juist omdat het zo breed is, wordt het vaak niet herkend – zelfs niet door artsen. Of het wordt verward met burn-out,” legt Aukje uit. “Het sluipt erin. En als je het niet weet, kun je er ook niets mee.”

Wat kun je als werkgever doen?

Hoewel er vaak op de werkvloer nog weinig kennis is over de overgang, zijn er wél volop mogelijkheden om binnen het werk rekening te houden met deze levensfase. “Het allerbelangrijkste is: maak het bespreekbaar,” vertelt Aukje. “Zeker bij vrouwen vanaf een jaar of 45: durf het onderwerp op tafel te leggen. Weet dat de overgang effect kan hebben op iemands functioneren én op iemands beleving van werk.”

Leidinggevenden vinden het onderwerp in de praktijk vaak ongemakkelijk of herkennen het simpelweg niet als iets werkgerelateerds. Daardoor blijft het onbesproken, totdat iemand uitvalt. Door het gesprek wél aan te gaan en preventief mee te denken, kun je veel verzuim én onbegrip voorkomen.

Haar praktische tips:

• Bied flexibiliteit in werktijden of pauzes, vooral bij slaapproblemen
• Pas kledingvoorschriften of werkomgeving aan (denk aan ventilatie of natuurlijke stoffen)
• Vermijd zware meetings of nachtdiensten bij concentratieproblemen
• Stimuleer een preventief spreekuur met de bedrijfsarts
• Laat karakterverandering geen verrassing zijn: vrouwen kunnen daadkrachtiger of directer worden.

Ook vrouwen zelf kunnen veel doen

“Zelfzorg is cruciaal,” stelt Aukje. “Luister naar je lijf, wees niet te streng voor jezelf en zoek hulp. De overgang gaat voorbij, maar je hoeft er niet alleen doorheen.” In haar praktijk zag ze meerdere vrouwen die jarenlang vastliepen in vage klachten, tot er werd doorgevraagd. “Soms is het een simpele aanpassing in leefstijl of medicatie die het verschil maakt.”

Zo zag Aukje bijvoorbeeld een vrouw die werd doorverwezen naar een psycholoog vanwege angstklachten, maar het behandeltraject bood weinig verlichting. Pas toen ze werd doorverwezen naar een overgangsconsulente, viel het kwartje. Met een paar gerichte leefstijlaanpassingen, voedingsadvies en in overleg met haar huisarts wat hormonale ondersteuning, verdwenen de klachten grotendeels. Aukje: “Ze voelde zich eindelijk weer zichzelf. Zulke trajecten laten zien hoe belangrijk het is om verder te kijken dan de eerste diagnose.”

Tijd voor beleid, maar vooral: aandacht

In sectoren waar veel vrouwen werken, zoals de zorg, het onderwijs en de horeca, is het volgens Aukje hoog tijd om beleid te maken. “De overgang is géén individueel probleem. Het is onderdeel van gezond en vitaal werken, net als zwangerschap of mantelzorg. Stop er dan ook mee dit weg te moffelen, maar ga open het gesprek aan. En zorg dat vrouwen zich niet alleen voelen in een fase die iedereen aangaat.”

Training ‘Omgaan met de Overgang’

Wil je binnen jouw organisatie het gesprek écht op gang brengen? Capability biedt op 8 juli de praktische training ‘Omgaan met de Overgang’ aan. Speciaal ontwikkeld voor HR, leidinggevenden én werknemers.

In deze training leer je alles over werken in de overgang. We vertellen wat de overgang precies is, welke impact het kan hebben op de werkvloer én wat je concreet kunt doen om klachten te herkennen en bespreekbaar te maken. Niet medisch, wel menselijk. En met veel ruimte voor herkenning, inzichten en praktische handvatten. Lees hier meer over de training en hoe je kunt deelnemen.